Przecinek - taki mały, a taki ważny

Tytuł: Przecinek – gdzie go stawiamy?
Autor: Marika Naskręt / Polszczyzna.pl
Źródło: https://polszczyzna.pl/gdzie-postawic-przecinek/
Data publikacji: 26.02.2019

[...] Gdy w tekście brakuje przecinka, komunikat staje się niejednoznaczny albo niezrozumiały. Przecinki zmieniają znaczenie naszych wypowiedzi. Zasady interpunkcji w języku polskim są dosyć logiczne, jednak nikomu nie chce się ich zgłębiać. Bo to tylko takie małe znaczki i szkoda na nie czasu. Oj, nie! Podpowiadamy, gdzie postawić przecinek.

Na początku posłużymy się przykładami hulającymi w internecie od wielu lat:

Zjedzcie, dzieci!
Zjedzcie dzieci!

Pierwsze zdanie jest zachętą do jedzenia i mogłaby je wypowiedzieć nasza babcia, mama lub ciocia. Pauza między poleceniem a wskazaniem adresata wypowiedzi zaznaczona jest przecinkiem. Z kolei w drugim zdaniu mówiący każe odbiorcy pożreć niewinne pacholęta, ponieważ najpewniej sympatyzuje z Babą-Jagą, która najpierw utuczyła, a potem zjadła Jasia i Małgosię.

[...] Innym przykładem jest fragment korespondencji SMS-owej:

A: Czy Michał przypadkiem nie narzekał na nauczyciela chemii?
B: Nie jest zadowolony.
A: To znaczy, że nauczyciel robi coś nie tak?
B: Wszystko jest w porządku.

Gdyby osoba A nie dopytała o szczegóły, pewnie przyjęłaby do wiadomości, że nauczyciel chemii powinien bardziej się przyłożyć do nauczania swojego przedmiotu. W pierwszej wypowiedzi osoby B zabrakło przecinka po zaprzeczeniu. Oto prawidłowy zapis:

Nie, jest zadowolony.

Inaczej mówiąc, osoba B miała na myśli:

Michał nie narzeka, jest zadowolony.

W mowie wyraźnie słychać tę pauzę. Zaznaczmy ją zatem przecinkiem! Wstawienie takiego maciupeńkiego znaku nie jest ponad nasze siły i nie zabiera nam połowy życia.

[...] Powtórzenia

Wyrazy powtarzające się w zdaniu, w tym także spójniki, należy oddzielić od siebie przecinkami:

Dziś jest bardzo, bardzo gorąco.
Gdy miałem 6 lat, chciałem zostać i strażakiem, i policjantem, i górnikiem.
Dawno, dawno temu, za górami, za lasami…

Uwaga! Nie każdy powtarzający się wyraz należy oddzielić przecinkiem! Sprawdźcie poniższy przykład:

Zapytał, czy napije się kawy czy herbaty, czy wody.

Dlaczego przed drugim czy nie postawiliśmy przecinka?
Pierwsze czy jest partykułą pytajną wprowadzającą zdanie podrzędne, dlatego wymaga przecinka. Drugie czy jest spójnikiem, przed którym nie stawia się przecinka. Trzecie czy jest powtórzeniem drugiego spójnika, dlatego przed nim należy postawić przecinek. Całą sprawę skomplikował fakt, że jedno krótkie słówko czy może pełnić funkcję różnych części mowy.

[...] Uwaga, uwaga! Nie rozdziela się przecinkiem zdań złożonych współrzędnie połączonych następującymi spójnikami:

łącznymi: i, oraz, tudzież, i zarazem;
rozłącznymi: lub, albo, bądź, czy;
wyłączającymi: ani, ni.

Jak to wszystko zapamiętać? Zapamiętajcie po prostu tylko te spójniki, które nie wymagają przecinka, jest ich zdecydowanie mniej. Cała reszta spójników tworzy z przecinkiem zgrany duet.

To tylko kilka przykładów. Wszystkie znajdziecie w ciekawym artykule na portalu Polszczyzna.pl. Polecamy!