Filip Kosior o kulisach pracy lektora

Tytuł: Kto tworzy audiobooki? Zaglądamy za kulisy produkcji audio
Autor: Konrad Kozłowski / Antyweb.pl
Źródło: https://antyweb.pl/kto-tworzy-audiobooki-zagladamy-za-kulisy-produkcji-a...
Data publikacji: 14.07.2021

Kiedyś słuchowiska radiowe, dziś seriale audio, oryginalne historie i bogato udźwiękowione audiobooki. Rozwój, jaki dokonał się w kategorii audio, jest zachwycający, także pod względem dystrybucji i przystępności. Wygodny dostęp w aplikacji /.../ sprawia, że słuchamy więcej niż kiedykolwiek wcześniej.
Ale jak działa to od środka? Jak pracuje lektor? Czy może nim zostać każdy? Co czeka branżę audio?

/.../ Czego mogą nie wiedzieć zwykli słuchacze audiobooków i seriali audio? Na co nie zwracają oni uwagi, a jest niezwykle istotne w pańskiej pracy?

Wydaje mi się, że tym, na co większość osób może nie zwracać uwagi, jest poziom komplikacji zadania, jakie stoi przed lektorem. Nie sztuką jest przecież przeczytanie wszystkich słów wyraźnie i z sensem. Ten etap to jedynie baza, na której można zbudować coś interesującego i od której zaczyna się cała zabawa. Najciekawsze i zarazem chyba najtrudniejsze jest znalezienie balansu między wyraźną interpretacją, a pozostawieniem pola dla wyobraźni słuchacza. Dobry lektor audiobookowy jest dla mnie jak dobry przewodnik, który doskonale zna miejsce, po którym oprowadza, ale nie zanudza tysiącem barwnych anegdot, które zachwycają tylko jego. Umiejętne budowanie atmosfery, szybkość i trafność doboru odpowiednich środków sprawiają, że odsłuch książki daje większą przyjemność.
Z kolei w przypadku produkcji, w które zaangażowani są inni wykonawcy, trzeba zachować dużą czujność, bo najczęściej nie wiemy, co dołożą do całości aktorki i aktorzy oraz udźwiękowienie. W tym przypadku mylne rozpoznanie tempa czy klimatu spowoduje rozsypanie się całej układanki i precyzja trafienia „w punkt” jest tu jeszcze ważniejsza.

Powtarzalność może zniechęcić słuchaczy do nowych tytułów, a przecież zasoby głosów lektorów są dość ograniczone - czy i co można zrobić, by nowe produkcje różniły się od poprzednich?

Z punktu widzenia lektora czy narratora najważniejszy jest dobór tekstu. My nie powinniśmy zbyt kombinować, a jedynie maksymalnie wycisnąć to, co daje nam materiał. W przypadku dobrej literatury wystarczy iść za tym, co jest zapisane, a w przypadku mielizn czy warsztatowo gorszych fragmentów musimy starać się dołożyć trochę swojego warsztatu tak, żeby połączenie tych dwóch wrażliwości było ciekawe.
/.../ Na pewno boli mnie, że często stawia się na obsadę, która niesie większy zysk marketingowy niż artystyczny, bo mamy rzeszę doskonale władających głosem, niewykorzystanych w tym względzie aktorów, a mikrofon wymaga dużych umiejętności i jak żadne inne narzędzie objawia brak tychże.

/.../ Kto może zostać lektorem/narratorem w audiobookach? Czy zasada „trening czyni mistrza" obowiązuje i tutaj? Czy możliwe jest wykształcenie odpowiedniego tonu głosu? Krótko mówiąc: czy to praca dla każdego?

Oprócz wspomnianych już przeze mnie umiejętności bazowych, jakimi są czytanie ze zrozumieniem, prawidłowa akcentacja i sprawnie pracujący aparat mowy, to na pewno jest to zawód dla ludzi, którzy lubią książki i czytają je bez względu na to, czy jest to ich zawód czy nie.
Im więcej tekstów przeczytanych „po cichu”, im więcej rozpoznanych schematów budowania narracji czy konstruowania zdań, tym prostsze i przynoszące więcej satysfakcji jest czytanie „na głos”. Mniej rzeczy jest nas w stanie zaskoczyć i wybić z rytmu, a dzięki temu nic nie zaburza płynności interpretacji i budujemy wewnętrzny spokój, który znacząco wpływa na jakość pracy.

/.../ Czy Pan osobiście rozbudowuje swój warsztat? Czy w tym zajęciu istnieje miejsce na poprawę i rozwój?

Najważniejszą możliwością rozwoju w tym zawodzie jest możliwość mierzenia się z tekstami wykraczającymi poza schemat. Dziwnie skonstruowana fraza, neologizmy, graficzne zabawy z układem tekstu to prawdziwe wyzwanie, na jakie czekam. /.../ Zdarza mi się też słuchać audiobooków nagranych przez bardziej doświadczonych kolegów, co też jest dobrą lekcją.

Dokonaliśmy wyboru najistotniejszych - według nas - wypowiedzi. A cały wywiad znajdziecie na Antyweb.pl