Lucjan Szołajski o czasie zarazy

Tytuł: PKF 1963 - Epidemia ospy we Wrocławiu
Autor: BossJack89
Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=FGx3vBrB50I&feature=youtu.be&fbclid=IwAR...
Data publikacji: 17.07.2018

Do wybuchu epidemii doszło latem 1963 roku. Groźną zakaźną chorobę przywiózł do Polski powracający z Indii i północnego Wietnamu oficer Służby Bezpieczeństwa. U "pacjenta zero" zdiagnozowano malarię (pasożyty tej choroby znaleziono we krwi); po krótkotrwałym pobycie w szpitalu wyzdrowiał i w połowie czerwca został wypisany do domu.
W rzeczywistości oprócz malarii zainfekowany był również wirusem czarnej ospy, którym zdążył zarazić w czasie pobytu w separatce tylko jedną osobę – salową – która stała się wtórnym źródłem epidemii.

Kadr z materiału "Operacja VV" Polskiej Kroniki Filmowej 34/63, poświęconego epidemii

Zabandażowane klamki w urzędach, miski z chloraminą do odkażania, kolejki do szczepień i tablice z napisami: „Witamy się bez podawania rąk” – tak wyglądał Wrocław.
Czarna Pani albo po łacinie variola vera – ospa prawdziwa - zaczyna się niewinnie jak grypa. Objawy pojawiają się dopiero po dziesięciu dniach od zarażenia, do którego dochodzi drogą kropelkową, czyli bardzo łatwo. 

– Wiadomość o tym, że mamy w mieście ospę, była prawdziwym szokiem. Nie rozumieliśmy, skąd się wzięła w naszej szerokości geograficznej ta groźna choroba. A potem zaczęła się psychoza – powiedział Newsweekowi Michał Sobków, który latem 1963 roku pełnił dyżury lekarza inspekcyjnego wrocławskiego pogotowia ratunkowego. Dopiero półtora miesiąca po pierwszych zachorowaniach, 15 lipca 1963 roku, we Wrocławiu ogłoszono stan pogotowia przeciwepidemiologicznego.

W związku z brakiem dostatecznej informacji w Polsce krążyły plotki, że we Wrocławiu ludzie umierają na ulicach, a na chodnikach leżą trupy.
Kiedy do izolatorium na Praczach dostarczono komorę dezynfekcyjną, powstały przypuszczenia, że jest to piec krematoryjny, w którym będą palone zwłoki zmarłych.

Pierwszy poważny komunikat, w którym nie ukrywano powagi i grozy sytuacji, nadano 25 lipca. Artykuły w lokalnej prasie były cenzurowane i przechodziły konsultację merytoryczną, a pierwsze reporterskie zapisy pokazujące prawdziwą sytuację pojawiły się dopiero, gdy do miasta przyjechali dziennikarze z Krakowa i Warszawy.

Zobaczmy zdjęcia sprzed ponad 60 lat i posłuchajmy Lucjana Szołajskiego (Polska Kronika Filmowa 34/63, Wydanie A, reportaż "Operacja VV"):


Wrocław został odcięty od reszty kraju kordonem sanitarnym. Mimo to ospa wydostała się poza Wrocław, leczono ją w pięciu województwach. Wprowadzono zakrojony na szeroką skalę program profilaktyczny, umieszczając osoby podejrzane o kontakt z chorymi w izolatoriach, które zlokalizowano między innymi w Praczach Odrzańskich, na Psim Polu, a w Szczodrem zorganizowano szpital dla chorych na ospę.
Stan epidemii odwołano odwołano 19 września 1963 roku. Na czarną ospę zachorowało 99 osób, siedem z nich zmarło.

Epidemia ospy we Wrocławiu była ostatnią w Polsce i jedną z ostatnich w Europie epidemii ospy prawdziwej. 8 maja 1980 roku Światowe Zgromadzenie Zdrowia w Genewie oznajmiło zlikwidowanie wszystkich ognisk "Variola vera" na świecie.

W czasie epidemii znacząco zmieniło się nastawienie wrocławian do życia: "Ospa zwalczała epidemię biurokracji... Nie czekano na pisemka, powiadomienia, pokwitowania, zarządzenia. W tym czasie urzędy nie „urzędowały”, lecz pracowały, działacze nie „działali”, lecz harowali, sprawy mało znaczące były rzeczywiście mało znaczące i załatwiane od ręki, a bardzo trudne nie znaczyły niewykonalne" - pisze lokalny dziennikarz i historyk Bogdan Daleszak.

(źródła: gazetawroclawska.pl, wikipedia, newsweek.pl, Bogdan Daleszak: Bedeker Wrocławski. Ossolineum 1970)

Oprac. PolscyLektorzy.pl