Permanentny przegląd prasy, portali internetowych, społecznościowych, radia i telewizji. Zbieramy wszelkie publikacje na temat lektorów i ich pracy. Efekt naszych poszukiwań znajdziesz w tym dziale. Jeśli masz coś czego tu nie ma, podziel się linkiem! Koniecznie daj nam znać!
Na naszym redakcyjnym Facebooku pielęgnujemy zwyczaj składania życzeń urodzinowych lektorkom i lektorom. Zatem wyjaśnijmy raz na zawsze temat, który powraca jak bumerang. Dzięki temu kolejni, potencjalni komentatorzy unikną wpadki.
Większości redakcji zapewne nie obchodziłyby wpadki czytelników, ale dla dobra języka polskiego warto poświęcić chwilę. Życzliwa rada: przed napisaniem krytycznego komentarza weryfikujmy swoją elementarną wiedzę.
Solenizant czy jubilat?
Możemy być pewni, że słowa: "Dzisiejszym solenizantem jest..." co jakiś czas podziałają jak płachta na byka. I wywołają komentarz pod postem w stylu: "Urodziny obchodzi jubilat!". Otóż: nie, nie i jeszcze raz nie. Niestety, nie od dziś wiadomo, że internet sprzyja raczej kompulsywnemu, powierzchownemu i nieprzemyślanemu wyrażaniu opinii, niż próbom zgłębienia tematu. Dlatego dyskusja z fanem "jubilata" przypomina zazwyczaj spór z antyszczepionkowcem lub wyznawcą teorii spiskowej o celowym zamachu na nasze zdrowie poprzez chemitrails. On jest po prostu pewny, że "jubilat".
A szkoda, bo wiedzę można posiąść bardzo łatwo. Wystarczy kilka kliknięć.
Skąd się to wzięło?
- Trudno powiedzieć, skąd się wzięło pokutujące wśród użytkowników polszczyzny – błędne! – przeświadczenie, że JUBILAT to ktoś, kto obchodzi urodziny, a SOLENIZANT to ktoś, kto obchodzi imieniny - zastanawia się portal Narodowe Centrum Kultury.
- JUBILAT to przekształcone łacińskie iubilatus używane od XVIII w. – najpierw w znaczeniu "prałat emeryt", "emerytowany duchowny", później "osoba obchodząca jubileusz". JUBILEUSZ natomiast to nie jest jakakolwiek rocznica, tylko "ważna, okrągła rocznica czegoś; zwykle 25-lecie lub 50-lecie czyjejś działalności, ślubu, istnienia czegoś; także: uroczystość z okazji takiej rocznicy".
/.../ SOLENIZANT – z francuskiego solennisant – to zarówno "osoba obchodząca w danym dniu swoje imieniny", jak i "osoba obchodząca w danym dniu swoje urodziny" - stwierdza.
Decyduje kontekst
W zależności od kontekstu, w którym występuje określenie, poprawne mogą być obie formy. Jubilat to osoba (a także instytucja lub miasto), która obchodzi swój okrągły jubileusz. Powszechnym zwyczajem jest uznawanie za jubileusz rocznicę, która kończy się zerem lub piątką, np. 100 lat, 25-lecie istnienia firmy.
Przykłady:
Dziś jubilatem jest Jan, który obchodzi 50 urodziny.
Ów jubilat kończy dziś 100 lat.
Solenizantem jest zaś osoba obchodząca danego dnia urodziny lub imieniny - wyjaśnia portal Ortograf.pl.
Stop bykom!
- Solenizantem lub solenizantką jest osoba obchodząca zarówno imieniny, jak i urodziny. Z kolei jubilatem lub jubilatką jest osoba obchodząca jakiś jubileusz. Jubileusz zaś to ważna, okrągła rocznica czegoś lub uroczystość z okazji tej rocznicy. Zwykłe urodziny takim jubileuszem nie są. Pokutujące więc określanie osób świętujących urodziny słowem „jubilat” jest nieprawidłowe (choć niektóre słowniki dopuszczają je jako potoczne, ale raczej tylko w sytuacji, gdy chodzi o duże, okrągłe urodziny).
Solenizantami są też świętujące urodziny 10-latki, 18-latki czy 40-latki, a nawet 100-latki. Jubilatami natomiast są osoby, które obchodzą ważną rocznicę np. długiego stażu zawodowego, małżeńskiego, artystycznego. Jubileusz może też obchodzić firma, instytucja, organizacja, urząd, miasto, państwo itp. – jako rocznicę działalności, powstania lub założenia /.../ - wylicza Ewa Wilczyńska na stronie Stopbykom.pl.
Kto ma rację?
- Są wśród nas tacy, którzy nie dadzą się przekonać i nadal będą twierdzić, że "jubilat" obchodzi tylko urodziny. Prawda jest jednak taka, że słowniki słowo jubilat podają jako wyraz bliskoznaczny oraz synonim słowa solenizant. Nie jest jednak tak, że każdy solenizant jest jubilatem.
/.../ Wyjaśnienie można znaleźć w słowniku: "Jubilat to osoba, która obchodzi swój jubileusz, czyli np. okrągłą rocznicę urodzin" - rozstrzyga absolwentka filologii polskiej Ewelina Furtak na portalu Polszczyzna.pl.
Uff! Podsumujmy: solenizant to osoba obchodząca swoje urodziny lub imieniny. Solenizant jedynie bywa jubilatem - wtedy, gdy rocznica urodzin jest okrągła. I nawet wtedy wciąż pozostaje solenizantem.
Artykuł powstał dla dobra języka polskiego, ale też dla naszej... wygody. A może raczej planowania, bo odzyskany czas będziemy mogli poświęcić na prace redakcyjne, zamiast na udowadnianie, że żyrafa nie jest wielbłądem.
Oprac. Polscylektorzy
reklama
reklama
reklama
reklama
Brak komentarzy